هَرزِویل شهرکی است کوچک که در فاصله دو کیلومتری شمال شرقی منجیل واقع است.

بیش از هزار سال پیش در سفرنامه ناصرخسرو از آن یاد شده‌است. تاریخ شش هزار ساله رودبار (مرکز این بخش گیلان) گویای قدمت تمامی منطقه‌است.

پیشینه

نام شهرک هرزویل در کتاب‌های تاریخ به گونه‌های متفاوت آورده شده: از جمله ناصر خسرو در هزار سال پیش می‌نویسد «خرزویل» و «نیکیتین» کنسول روس در تهران در یکصد سال پیش در کتاب «ایرانی که من شناختم» از عبارت «هرزبیل» استفاده کرده).

هرزویل از دو بخش تشکیل شده، یکی روستای تاریخی هرزویل با تاریخی بس طولانی که همچون هرزویل نوبنیاد در دامنه جنوبی کوه‌های البرز در شمال شهر منجیل، کنار شاهراه هخامنشی ایران به اروپا قرار گرفته. شواهد نشان می‌دهند که این آبادی در بیش از دوهزار سال گذشته چندین بار با خاک یکسان و از نو ساخته شده. همین‌طور که زلزله هولناک خرداد ۶۹ نیز آن منطقه را نابود کرد. آثار «هرزویل‌های قدیم» را در روی تپه‌های اطراف شهرک فعلی می‌توان یافت. مردم هرزویل در کنار شاهراه ایران به قفقاز و اروپا پیوسته از طرف حکومت مرکزی مأمور و مسئول نظم، ایمنی و کنترل آمد و شد در این مسیر و منطقه بسیار حساس و حیاتی بودند.

هرزویل در کنار منجیل پیوسته در طول تاریخ ایران پاسگاه یکی از مهم‌ترین "دروازه"‌های درون مرزی کشور ایران یعنی تنگه سفیدرود، از دیدگاه راهبردی برای لشکرکشی، حرکت پیاده‌نظام و سواره نظام، و جهت جلوگیری از حرکت بیگانگان به طرف داخل یا شمال ایران بسیار پر ارزش بوده. چه اسکندر چه عربها، چنگیز یا روس‌ها، همه می‌بایستی از این راه خود را به جنوب یا شمال ایران می‌رساندند که با مقاومت شدید ایرانیان در این منطقه تلفات بسیاری داده و حرکتشان ماه‌ها یا سال‌ها به عقب افتاده یا که بکلی غیرممکن شده. در کتاب‌های تاریخ «عالم آرای عباسی» و «عالم آرای نادری» به روشنی آورده شده که شاه عباس صفوی و نادرشاه افشار به دفعات دستچینی از اقوام دلاور و جنگجوی خراسان، بخصوص قوچانی‌ها و کردهای غرب ایران را با بهترین افزار جنگی آن زمان مجهز نموده جهت تقویت قوای نظامی و حفاظت تنگه سفیدرود به هرزویل و منجیل کوچانده‌اند. امروزه می‌توان دهکده‌های کردنشین را در منطقه لوشان، کلشتر، دشتویل و غیره یافت.

بخش دیگر این منطقه هرزویل نوبنیاد است که در جنوب غربی هرزویل تاریخی جهت اسکان دادن کارمندان سد سفیدرود در اواخر دهه سی خورشیدی ساخته شده. این بخش هرزویل نیز در زمین‌لرزه رودبار در سال ۱۳۶۹ صدمات بسیار دید و باقی‌مانده ظاهراً سالم شهرک به دلایل ایمنی تخریب شد. حال هردو بخش هرزویل کمی پایین‌تر از جای قبلی شان از نو ساخته شده‌اند.

منجیل و هرزویل مکمل یکدیگرند و هرزویل می‌تواند در گذشته، بخاطر موقعیت جغرافیایی و استرانژیکی مناسب خود پناهگاه مردم منجیل یا کل منطقه بوده باشد.

درخت سرو تاریخی

در این روستا درخت سرو تنومند و کهن‌سالی وجود دارد معروف به سرو هرزویل با عمری بیش از هزار سال. این سرو چند سال پیش توسط سازمان میراث فرهنگی ایران به ثبت رسید. اکنون دهکده هرزویل به کنار سرو تاریخی نقل مکان کرده که این امر باعث نگرانی شدید شده زیرا پساب و سایر آلودگی‌های روزمره شهرک ممکن است حیات درخت کهنسال را به خطر بیاندازند.

در مورد سن این ابردرخت روایت بسیار است. در برخی منابع صحبت از ۱۰۰۰ و در برخی صحبت از ۱۵۰۰ سال شده.

پیوند به بیرون

شهرک هرزویل - منجیل نیوز تصاویری قدیمی از هرزویل - منجیل نیوز

منابع

• سایت جامع هرزویل
• Database on Protected Areas
• سرو هرزویل/ میراث فرهنگی
• ناصرخسرو در دژ شمیران
• یکی از آثار طبیعی ملی کشورمان در حال نابودی است / آفتاب
• «ایرانی که من شناختم» نوشته «ب. نیکیتین» کنسول روس در تهران (در حدود ۱۳۰۰ خورشیدی) ص ۱۵۸ تا ۱۵۹. ناشر: کانون معرفت، تهران ۱۳۲۵
• بلندا و جایگاه

https://web.archive.org/web/20120804235138/http://www.manjilnews.com/ سایت اطلاع رسانی شهر منجیل