اَفتَر یا هَفدَر یکی از روستاهای شهرستان سرخه در استان سمنان ایران است. روستای نمونه گردشگری «افتر»، مرکز دهستان هفت در (افتر) از توابع بخش مرکزی شهرستان سرخه در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال غربی شهر سرخه و ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهر سمنان و در ارتفاع ۲۱۱۰ متری از سطح دریا قرار دارد.

روستای افتر برگرفته از نام یک قلعه تاریخی و قدیمی در این روستا است، گفت: قلعه «هفت‌در» یکی از آثار تاریخی و به جای‌مانده در این روستا است. روستای افتر، در گذشته به نام مرکز دهستان «هفت‌در» اشتهار داشت که با گذشت زمان در بین ساکنان و مردم اهالی روستا به «افتر» تغییر نام پیدا کرد. قلعه هفتدر (افتر) در بخش جنوبی روستا و بر روی ارتفاعات واقع شده‌است و ساخت و سازهای بافت اولیه روستا در پایین آن صورت گرفته‌است. این قلعه دارای هفت تونل زیرزمینی وهفت در بوده که یک پله از در سنگی ان هفتاد یا هشتاد سال قبل جهت احداث تخت غسالخانه روستا که بقایای آن هنوز در نزدیکی حمام قدیمی سرچشمه قنات سفلاح قابل مشاهده است مورد استفاده قرار گرفته‌ است.

از آثار قدیمی روستا می‌توان به خانه معرف به خانه سلطان (علیرضا محمودی معروف به سلطان متوفای ۱۳۴۳هجری، شمسی) که از خانه‌های تاریخی و قدیمی در این روستا است، این بنا در قسمت بافت اولیه روستا در قسمت جنوب غربی واقع شده و دو طبقه دارای اتاق‌های زمستانی و تابستانی است. در سر در اصلی و طاق ضربی بنا، گچبری‌هایی به چشم می‌خورد و در چوبی آن نیز دارای کنده کاری‌هایی است از کارهای معماری معمار مشهور سمنان به نام معمار دارایی است. بنا به گفته اهالی، این بنا متعلق به سلطان که بزرگ روستا و نماینده حکومت مرکزی و مالک روستا بوده و در زمان حکومت رضاخان ساخته شده‌است. این خانه مرکز حکومت و دیوانی واداری و محل رتق و فتق مشکلات مردم شکایت وامور اداری وحضور مسئولین اداری، حکومتی، نظامی وشور وهم اندیشی بوده‌است و خیلی از تصمیمات آبادانی و تنازعات و… در این خانه اتفاق می‌افتاده‌است و به روایتی اداره چهل وچهار آبادی در محدوده دهستان افتر از طریق این روستا صورت می‌گرفته‌است. از جمله بقایای تاریخی می‌توان به خانه محمودی که قدمت آن به دوره حاجی آقا سلطان برمی گردد اشاره کرد همچنین به قلعه آستانه در سمت شمال غربی روستا که به صورت تلی قابل مشاهده است وحمام قدیمی و خانه‌های قدیمی اشاره نمود. آبگرم روستای افتر در فاصله ۱۰یا ۱۵ کیلومتری روستا، امامزاده‌ای علی، قاسم و طاهر، قنات آب قدیمی سفلاح و علیا، یخچال طبیعی و سردخانه قدیمی مغار (میم به فتحه و غین با تشدید) محل نگهداری پنیر، ماست چکیده، کره، وسایر فراورده‌های لبنی پوستی دامداران و عشایر البرز مرکزی از خرداد تا شهریور از جاذبه‌های گردشگری این روستاست. افتری‌ها به گویش افتری اصیل افتری که نشأت گرفته از زبان فارسی قدیمی است واز تعاملات اقتصادی وفرهنگی و… از طریق چارواداری. اهالی روستا با استر و قاطر و.. با مازندران، سمنان، سرخه و سنگسر و مراودات اقتصادی برگزار می‌گردند که به این روش مراوده چارواداری می‌گفتند) از گویش مازندرانی، سرخه‌ای و سنگسری (مهدیشهری) متأثر شده تکلم می‌کنند، اهالی روستای افتر، حداکثر چهار طایفه اسّاقی شامل: حمیدی، محمودی، جلالی و عمادی (طایفه اسّاقی) اصیل و کهن‌ترین طایفه افتر و درابتدا به طایفه اسحاقی معروف بوده و در طول زمان به مرور در زبان محاوره افتری به طایفه اساقی تغییر نام یافته‌است و در زمان پهلوی اول که نام فامیلی مرسوم گردید اکثریت این طایفه فامیلی حمیدی و محمودی و اندکی عمادی و جلالی، زیاری و ولی را برگزیدند، و در سال‌های اخیر نیز طایفه‌هایی چون طیبی، طیبی نژاد، مرادی، حاجتی، حمیدی پور، ضیایی و… که همگی اصالتاً افتری هستند افزوده شده‌است.

شغل اهالی روستا کشاورزی شامل زراعت، علوفه کاری، شبدر و یونجه، محصولات صیفی، سیب زمینی، گندم، جو و باغداری مرکبات و دامداری، خدمات و صنایع دستی و کارگاهی ورانندگی و… است.

جمعیت

بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این روستا ۹۱۴ نفر (۲۲۰ خانوار) بوده‌است. بخش قابل توجهی از جمعیت افتر در سال‌های اخیر به شهرهای سمنان، تهران، ساری، آمل، بابل، نور و سرخه مهاجرت کرده‌اند. همچنین زبان بومیان این روستا نیز گویش افتری می‌باشد گویش افتری گویشی از خانواده زبان‌های کومشی می‌باشد که توسط مردم روستای اَفتَر (هَفدَر)، از توابع شهرستان سرخه، استان سمنان صحبت می‌شود که همچون گویش سنگسری تحت تأثیر زبان طبری (مازندرانی) قرار دارد. گویش افتری برای تمامی گویشوران زبان‌های کومشی همچون سمنانی، سرخه ای و غیره قابل فهم می‌باشد.

اقتصاد

به خاطر وجود معدن‌ها و کارخانه‌های گچ در اطراف روستا و وجود مراتع، دامداری مبتنی بر کوچ، کامیون‌داری، باغداری و زراعت از شغل‌های اصلی مردم افتر به‌شمار می‌روند.

آثار باستانی منطقه

آثار باستانی و اماکن مذهبی روستای افتر از این قرارند:

• قلعهٔ افتر
• امامزاده علی افتر
• غار طبیعی افتر (مغار افتر)
• امامزاده اسماعیل
• قلعه لاجورد

ییلاقات افتر

عشایر افتری در تابستان به سه روستای ذیل (به ترتیب وسعت و جمعیت) واقع در شهرستان فیروزکوه کوچ می‌کنند:

• ییلاق طارن: متشکل از طایفه‌های زیاری، عمادی، حمیدی و ولی است.
• ییلاق کلارخان: این ییلاق افتری‌ها فقط محل اسکان طایفهٔ زیاری ها می‌باشد.
• ییلاق گورسفید: متشکل از طایفه‌های زیاری،حمیدی، حیدری؛ محمودی، جلالی، عمادی، ولی، طیبی و نوروزی.

عشایر

عشایر طایفه مستقل افتری ۴٫۲ درصد از جمعیت عشایری استان سمنان را شامل می‌شوند و تنها عشایر مستقل شهرستان سرخه می‌باشد. بر اساس آمار سال ۱۳۷۷ جمعیت عشایر افتری برابر با ۳۹۲ نفر (۷۹ خانوار) بوده‌است که از این لحاظ مرتبه ۱۵۹ را در بین ۵۹۲ طایفه مستقل کشور دارا بوده‌اند.

منابع و پانویس

• مختصات و ارتفاع