زَرقان (به پارسی میانه: زرگان) شهری است در استان فارس و مرکز شهرستان زرقان که در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال خاوری شیراز واقع شده‌است. زرقان دارای ۳ محله قدیمی از قبیل: محله حیدر (لورا) محله میان و محله جُلَهگون می‌باشد. زرقان از قدیم دارای سه محله به نام‌های محله حیدر (لردها) و محله میان و محله جلوگان (جلهگون) بوده‌است و دارای دو محله جدید به نام‌های محله شهریار و محله دوده می‌باشد. تا دهه ۳۰ شمسی اقلیتی یهودی نیز در زرقان زندگی می‌کرده‌اند که به خارج مهاجرت کرده‌اند.

وجه تسمیه

بنا به نظر عبدالمجید ارفعی نام زرقان در گل نبشته‌های باروی تخت جمشید به صورت رکان بوده که بعدها به زرغون تبدیل شده‌است.

«زرغون» در زبان پهلوی به معنی جای سرسبز است. زرقان دارای سه محلهٔ اصلی به نام‌های میون و لرها و جُلَگون است دلیل این نام گذاری وجود اقوام لر در این ناحیه در زمان‌های قدیم است و دلیل نامگذاری محلهٔ جلهگون وجود گارگاه‌های جولاهی (نساجی) در این محله بوده‌است و دلیل نامگذاری محلهٔ میان این است که این محل میان دو محل جلگون و لرها است.

جغرافیا

شهر زرقان در ۲۵ کیلومتری شمال شرقی شیراز و در مجاورت اتوبان شیراز به اصفهان قرار گرفته‌است. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۶۰۰ متر است. پوشش گیاهی آن غالباً درختان نارون و چنار و زبان گنجشک و کاج و سرو و رِز (انگور) می‌باشد.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳۲٬۲۶۱ نفر (۹٬۵۹۱ خانوار) بوده‌است.

قومیت

بافت جمعیتی و قومیتی زرقان را فارس زبان (نژاد پارس) و کمی ترک‌زبان تشکیل می‌دهند.

مکان‌های مذهبی

با توجه به اینکه از جزئیات زندگی نسیمی اطلاعات کمی در دست می‌باشد لذا در مورد محل تولد او موارد مختلفی بیان می‌گردد. طبق نظر ادوارد براون وی متولد شهر بغداد بوده و برخی دیگر او را متولد شیراز می‌دانند. محل تدفین وی در شهر زرقان فارس ۲۵ کیلومتری شیراز است. نماد سید نسیمی در یکی از میدانهای شهر زرقان به همین دلیل نصب شده‌است.

امکانات آموزشی

زرقان علی‌رغم جمعیت کم خود دارای دو دانشگاه نسبتاً پرجمعیت می‌باشد که علت آن نزدیکی به شیراز می‌باشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرقان و دانشگاه پیام نور واحد زرقان.

امکانات فرهنگی

دارای ۵ کتابخانه که در شهر زرقان و محله استاد شهریار و لپویی و روستایی رحمت آباد و مهریان واقع است. فرهنگسرای سرو که زیر نظر شورای اسلامی شهر فعالیت می‌کند. از زمستان سال ۹۰ کانون زبان ایران وابسته به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در این شهر تأسیس شد.

جاذبه‌ها

مکان دیدنی و تفریحی

پارک ملی بمو، تنگ چشمه، قناتهای شهر، باغهای انگور، فرودگاه زرقان پارک غدیر، پارک آزادگان زرقان، بوستان مهر، سر جوغ، درهٔ چپ و راست، محله بوریابافان، خانهٔ قدیمی قنبر خان حمزوی، آب انبار قدیمی شهر، (زورخانه زرقان)، سرو مراد، بازارچه قدیمی، کاروان سرای زکی خانی، غار مریم بانو، حمام محله میون، اتاق سنگ‌تراش‌ها ٬بند امیر عضدالدولهٔ دیلمی، خانه حسن واقفی، قنات حوض ماهی، خرفخانه شاهزاده قاسم، حمام محله حیدر

جاذبه‌های گردشگری

• پارک ملی بمو
• پارک جنگلی
• تنگ چشمه
• درهٔ چپ و راست
• سه سنگ
• گولی ظلمات
• سه سرو
• چشمه و بز

سوغات

نام زرقان همواره با شیرینی حلوا ارده، کنجدی و کشی و بوریابافی آن همراه بوده‌است. همچنین زرقان یکی از محل‌هایی است که همچنان تولیدات مشک و دولچه ی آب و گیوه ملکی دارد.

محصولات

محصولات کشاورزی شهرستان زرقان عبارت‌اند از: گندم، جو، ذرت، انگور و کشمش، سیفی جات و سبزیجات.

منابع

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
• پایگاه اینترنتی زرقان