ازنا مهلمک، روستایی بختیاری نشین از توابع بخش مرکزی شهرستان الیگودرز در استان لرستان ایران است. این روستای خوش آب وهوا تا سال ۱۳۲۵ ه.ش ارمنی‌نشین نیز بوده‌است (نرگاقت 1946 میلادی به بعد تا حدود 1970م - ارامنه منطقه بورواری) و آثار باقی‌مانده از ارامنه هنوز در بخش‌هایی از روستا وجود دارد. مانند باغ‌های گردو و چشمه‌ها وقنات آب و آرامگاه ارامنه در شمال روستا ودر شرق قبرستان مسلمانان ، که متأسفانه بخش عمده آن توسط روستائیان به خانه تبدیل شده‌است.

این روستا تا زمان اصلاحات ارضی (1341 ه.ش) از املاک خواجه مهدی قلی خان باجول (فرزند امامقلی خان) از خوانین سرشناس بختیاری (طایفه موگویی) به‌شمار می‌رفته‌است و از این رو به ازنا خواجه شهرت یافته‌است.بعد از خواجه نیز به فرزندش بی بی تاج الملوک (بی تاجول) همسر فریدون خان بختیار فرزند نصیرخان سردار جنگ به ارث رسید.

کوه تمندر یکی از معروفترین کوههای منطقه با ارتفاع ۳۵۲۰ متر در فاصله حدوداً ۵ کیلومتری جنوب روستا قراردارد. مهلمک نیز نام روستایی کوچک در فاصله ۳ کیلومتری جنوب ازنا و در نزدیکی کوه تمندر بوده که ظاهراً تا زمان مهاجرت ارامنه آباد بوده و مالک آن خواجه شکراله خان باجول بوده‌است لیکن بعد از مهاجرت اهالی و ویرانی خانه ها ، زمین‌های آن به روستای ازنا اضافه گردید و نام ازنامهلمک نیز به ازنا خواجه اطلاق گردید. این روستا با روستاهای آباریک و بهرام آباد و علی‌آباد و تیران و فرسش و از سمت شرق با روستای خلعت‌پوشان و دره حوض همسایه می‌باشد.

نام گذاری : (یکی از محتمل ترین دلایل نامگذاری) ازنا از دو کلمه از و نا تشکیل شده که از در زبان پارسی از به معنی آتش و نا پسوند مکان (مانند اسپادانا) است و به معنی محل آتش یا آتشکده است.

پیشینه تاریخی نام ازنا:

در زمان حکومت مادها که راه ارتباطی سریعی نبود از راه خبر دادن با آتش و دود بر روی بلندترین قله‌های نقاط شهرها به یکدیگر خبر میدادند. در مسیر شهر همدان (پایتخت مادها) تا اصفهان (محل استقرار سپاهیان) ۶ ازنا وجود دارد که همگی در یک مسیر قرار دارند. از مسیر اصفهان در نزدیکی بوئین ومیاندشت یک ازنا (ازناوله) در شهرستان الیگودرز یک ازنا (ازنا مهلمک)، شهر ازنا، در دشت سیلاخور دورود یک ازنا، در شهرستان خرم‌آباد یک ازنا (ازنا سگوند) و در نزدیکی ملایر هم یک ازنا (ازناو) وجود دارد. وقتی آشوریان قصد حمله کردن را داشته‌اند مادها در آتشکده اصفهان آتشی ایجاد میکردند که ازناها با دیدن آتش، خود نیز آتشی بر بلندترین نقطه ایجاد می‌کردند که خبر حمله آشوریان در کمتر از یک ساعت به ۵۰۰ کیلومتر آنطرف تر خبر داده می‌شد. در ارتفاعات کوهستانی حوالی شهر ازنا مانند سفید کوه کوچک دخمه‌ها و گودالهای بزرگی کشف گردیده که از آن برای آتش افروختن و علامت دادن در زمانهای باستان استفاده می‌شده ‌است.

توضیحات: نرگاقت به زبان ارمنی یعنی مهاجرت به درون که طبق توافق شوروی با ایران بعد از جنگ جهانی دوم مقرر گردیده بود واز سال 1946 میلادی شروع شد ودر برخی از مناطق ایران تا سال1970 هم این مهاجرت معکوس ارامنه ادامه داشت.

بورواری : نام دهستان بربرود به زبان ارمنی - ارامنه این منطقه را بورواری به معنی سرشار از رایحه و بوی خوش نام نهادند. به ارامنه ساکن در روستاهای اطراف الیگودرز ارامنه بورواری می گفتند این ارامنه از مردمانی بودند که توسط شاه عباس صفوی بدلیل جنگ با عثمانی بالاجبار کوچانده شده بودند(سال 604 میلادی).

جمعیت

این روستا در دهستان بربرود شرقی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۵۱۷ نفر (۹۷خانوار) بوده‌است.

جستارهای وابسته

• فهرست روستاهای ایران

منابع

• «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.