لار نام شهری است در جنوب استان فارس. شهر لار در فاصلهٔ ۳۳۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر شیراز و ۱۹۰ کیلومتری شمال غرب بندرعباس قرار دارد. این شهر در حد فاصل شهرستان‌های گراش، جهرم، خنج، داراب، لامرد و استان هرمزگان واقع شده‌است. لار مرکز شهرستان لارستان است که منطقه‌ای گرم و بیابانی به حساب می‌آید. ارتفاع لار از سطح دریا ۸۰۶ متر است.

لارستانی‌ها علاقه وافری به هنر محلی دارند و هرساله تئاترهای محلی در این شهر اجرا می‌شود که مورد توجه مردم نیز می‌باشد.این تئاترها به زبان محلی یعنی لاری و با قلم نویسندگان زبردست رقم می‌خورد.

تاریخچه

شهری از دل خاک به قدمت خاک، لارشهری به رنگ خاک

آغاز تاریخی که هم برای لارستان و هم برای حاکمان محلی آن قابل اعتماد به نظر می‌آید اواخر قرن ششم قمری می‌باشد.

پروفسور ژان کالمار می نویسد از لارستان یا سرزمین لار، تا قرن هفتم و هشتم ه.ق ذکری به میان نیامده است.(منبع: تاریخ مفصل لارستان، ص 1015) اولین بار منابع قرن هشتم هجری از جمله حمدالله مستوفی از لار خبر داده است. او این شهر را از توابع «شبانکاره» شمرده است.(منبع:مستوفی، حمدالله، نزهه القلوب، ص 169) در مجموعه چند جلدی دانشنامه جهان اسلام،(جلد16،ص664) لارستان بخشی از ولایت داراب گرد معرفی شده و آمده‌است: «دارابگرد، کوره و شهری قدیمی در ایالت فارس. دارابگرد یکی از پنج کوره ایالت فارس بود که بخشی از نواحی میانی، جنوب و جنوب شرقی استان فارس کنونی یعنی کمابیش محدوده شهرستان‌های داراب، زرین دشت، فسا، جهرم، استهبان، نیریز و لارستان را شامل می شد.

لارستان در دوره صفویه ولایتی مهم و وسیع در جنوب فارس بوده و سکه تجاری مخصوص خود را ضرب میکرده‌است.

قدمت این شهر همراه با نام حکام آن برابر تاریخ اساطیری و افسانه‌ای به زمان گرگین میلاد می‌رسد. خوب است به قدمت زبان و واژه‌های آن توجه کرد. زبان بخشی مهم از تاریخ و موجودیت یک منطقه و یا شهر روستاست.

راه‌های باستانی

وجود راه‌های باستانی که از فیروزآباد و استخر از طریق خنج، و علامرودشت و فال و اسیر به طرف بندر باستانی سیراف، و جنوب می‌رفته‌است و آثار آن بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های وجود فرهنگ و تمدن پیش از اسلام در این منطقه‌است.

• پیشینهٔ تاریخی لار در لغت‌نامه دهخدا

لار. (اِخ ) نام قصبه‌ای در فارس کنارراه جهرم به بستک میان دوراه نارنجی و خور. دارای پستخانه. مرکز ولایت لارستان فارس از شهرهای قدیم ایران و در اطراف آن خرابه‌ها و قلعه‌های قدیمی یافت شود که راجع به هریک از آن‌ها افسانه هائی در میان مردم مشهور است. جمعیت آن پانزده هزار ولی سابقاً بسیار بیش از این بوده‌است و در حومهٔ آن سی و هفت قریه باشد.

خواجه حافظ هنگامی که به دعوت محمود شاه بهمنی دکنی بسوی هند می‌رفت بین راه خود به خلیج فارس به قصبهٔ لار رسید، یکی ازدوستان تهی دست خود را آنجا بدید و آنچه از نقدینه باقی داشت به او عطا کرد. (ترجمهٔ تاریخ ادبیات ایران ج ۳ ص ۳۱۱). حمداﷲ مستوفی گوید ولایتی نزدیک کنار دریاو مردم آنجا بیشتر تاجر باشند و سفر بحر و برکنند و حاصلش غله و پنبه و اندکی خرما باشد و اعتماد کلی به باران دارند و مردم او مسلمان باشند. (نزهةالقلوب ص ۱۳۹). شهر لار مرکز شهرستانلار و از شهرهای بسیار قدیمی ایران بوده و عده‌ای از مورخین بنای آن را به گرگین میلاد و عده‌ای دیگر به بلاش پسر فیروز نسبت می دهند. فاصله ٔ آن از شیراز 366 از جهرم 166 از لنگه 306 و از بندرعباس 259 هزار گز و مختصات جغرافیائی بدین شرح است : طول 54 درجه و 17 دقیقه از گرینویچ عرض 27 درجه و 41 دقیقه و ارتفاع از سطح دریا 909 گز است ساختمان‌ها و کوچه‌های این شهر بطور کلی قدیمی و فقط یک خیابان نو به نام خیابان همت دارد. این شهر دارای یک بازار سرپوشیده و بسیار مرتبی است که از لحاظ سبک بنا و استحکام قابل توجه است و به‌طوری‌که شایع است بازار وکیل شیراز را کریمخان زند از روی این بازار بنا کرده. تعداد کوی‌های شهر چهارده می‌باشد آب مشروب آن از چاه و برکه (برکه آب انبارهائی است که آب باران درآن جمع و نگاهداری می‌کنند) می‌باشد و یک رشته نیز قنات دارد که طعم آن کمی تلخ و به مصرف آبیاری زراعت میرسد. کلیه ٔ ادارات دولتی و پادگان نظامی و شعبه ٔ بانک ملی در شهر هست و در حدود 150 باب دکان و مغازه ویک باب دبیرستان و چهار دبستان دارد، نفوس شهر مطابق آخرین آمار 11656 نفر است مذهب اهالی شیعه ٔ دوازده امامی و زبان فارسی محلی (دری ) و شغل آنان تجارت و زراعت و کسب می‌باشد. امراض بومی این شهر عبارت است از: پیوره ؛ تراخم ؛ پیوک [رشته] که بیماری اخیر اختصاص به شهر لار و حوالی آن دارد. (فرهنگ جغرافیائی ایران ج ۷).

لار. (اِخ) (بخش…) نام بخش مرکزی شهرستان لار و دهستان حومهٔ بخش مزبور. حدود و مشخصات آن بقرار ذیل است: از شمال بخش جویم و بنارویه؛ از جنوب بخش بستک؛ از خاور شهرستان بندرعباس؛ از باختر شهرستان فیروزآباد. این بخش در قسمت شمالی شهرستان واقع است هوای آن گرم و خشک در تابستان بسیار گرم و در زمستان ملایم می‌باشد آب آن غیر از دهستان خنج در تمام نقاط از چاه و باران است و زراعت اکثردیمی است. محصولات آنجا عبارت است از غلات خرما و تنباکو و پنبه. شغل اهالی زراعت، باغبانی، گله داری و کسب است. زبان اهالی فارسی محلی (دری) و مذهب آنان تسنن و شیعهٔ اثنی عشری است. این بخش از شش دهستان به نام حومهٔ صحرای باغ فداع، ارد، درز، سایه بان خنج، تشکیل یافته مجموع قراء و قصبات آن ۷۹ است و در حدود پنجاه هزار تن سکنه دارد. (فرهنگ جغرافیائی ایران ج ۷).

لار. (اِخ)(شهرستان…) شهرستان لار یکی از شهرستان‌های هشتگانهٔ استان هفتم است و حدود آن از شمال به بخش داراب شهرستان فسا و بخش کوهک شهرستان جهرم و قسمتی از شهرستان فیروزآباد؛ از خاور شهرستان بندرعباس؛ از جنوب خلیج فارس و از باختر شهرستان‌های فیروزآباد و بوشهر.

آب و هوا - هوای شهرستان بطور کلی در تمام نقاط گرم منتهی گرمای سواحل خلیج فارس. مرطوب و گرمای نقاط شمالی که در پناه ارتفاعات متعدد واقع شده‌اند خشک با تابستانی طولانی و بسیار گرم و سوزان و زمستانی کاملاً ملایم است به‌طوری‌که برف ابداً نمی‌بارد.

آب شهرستان بطور کلی آب چاه و باران (که در برکه و آب انبارها جمع و نگاهداری می‌شود) می‌باشد و فقط در بخش جویم و قسمتی از دهستان خنج قنات و چشمه دیده می‌شود و به همین مناسبت زراعت آبی در این شهرستان جزئی و اکثر دیمی است. ارتفاعات مهم شهرستان بطور کلی در ناحیهٔ باختری است که همان امتداد ارتفاعات شهرستان بوشهر و فیروزآباد و سمت آن‌ها از باختر به خاور است. در خاور شهرستان ارتفاع مهم کوه شیب است که راه بندرعباس بوسیلهٔ تنگ دالان ازآن می‌گذرد و در بقیهٔ مناطق خاوری تپه‌های کم ارتفاع که اکثر شنی و بعضاً گچی هستند دیده می‌شود. ارتفاعات شهرستان از شمال بجنوب اجمالاً بشرح زیر است:

۱ - کوه البرز که شهرستان جهرم را از این شهرستان جدا می‌کند و تا گردنهٔ بزن که راه شوسهٔ جهرم به لار از گردنه کشیده شده‌است امتداد دارد و بلندترین نقطهٔ آن در حدود ۲۱۰ گز است. ۲۲ - ارتفاعات بالنگستان از دهستان دزگاه شهرستان فیروزآباد امتداد یافته و از جنوب دهستان خنج گذشته و در جنوب لار با نشیب ملایمی ختم می‌شود و بلندترین نقطهٔ آن در حدود ۱۵۸۰ گز است. ۳۳ - ارتفاعات گاوبست که از بخش کنگان شهرستان بوشهر امتداد دارد و از شمال دهستان این شهرستان گذشته و در خاور بستک خاتمه پیدا می‌کند و بلندترین نقطهٔ آن در حدود ۱۴۰۰ گز است. ۴ - ارتفاعات بالا سیاه یا گاوبندی که از شمال دهستان گله دار واقع در شهرستان بوشهر شروع و در شمال قصبهٔ اشکنان تمام می‌شود و بلندترین نقطهٔ آن ۱۲۶۱ گز می‌باشد. ۵ - ارتفاعات هفت چاه یا شاهین کوه که از ناحیه کنگان و گله دار شهرستان بوشهر امتداد یافته و در۵۰ هزارگزی شمال باختر بندر لنگه پایان می‌یابد و بلندترین نقطهٔ آن ۱۶۰۰ گز و مادهٔ ساختمانی کوه سنگ‌های گچی است. ۶ - ارتفاعات شیب کوه که از خاور بندر عسلویه شروع و در نزدیکی بندر مقام با ارتفاعات چیرو که در حقیقت کوه‌های ساحلی است مربوط شده و در شمال بندر چارک ختم و بلندترین نقطه آن ۳۳۵ گز می‌باشد. ۷ - ارتفاعات چاه مسلم که تقریباً تنها ارتفاع مهم در جنوب خاور شهرستان است. این کوه از شمال شوره زار مهرکان گذشته و تا بندر مهتابی که آخرین حد شهرستان می‌باشد در موازات ساحل خلیج فارس ادامه دارد و بلندترین نقطهٔ آن در حدود ۹۰۰ گز است.

رودخانه‌ها - در این شهرستان رودخانهٔ مهمی که دارای آب دائم باشد وجود ندارد و فقط در موقع بارندگی از بعض خطالقعرها سیلابهائی جریان پیدا می‌کند و زود تمام می‌شود، مهم‌ترین آن‌ها رودخانهٔ شور مهران می‌باشد که از دهستان فرامرزان شروع و در نزدیکی بندر خمیر به خلیج فارس می‌ریزد و هیچگونه استفادهٔ زراعتی ندارد و چون آبش خیلی کم است در تمام فصل قابل عبور می‌باشد. شهرستان لار از پنج بخش مرکزی بستک، لنگه، گاوبندی، جویم و بنارویه تشکیل شده و مجموع قراء و قصبات آن ۳۶۷ و نفوس شهرستان در حدود ۱۶۰۰۰۰ است. زبان و مذهب - زبان اهالی فارسی محلی (در فارس دری می‌گویند) در سواحل خلیج فارس عربی است. مذهب اهالی تسنن و تشیع است. محصولات عمدهٔ شهرستان عبارت است از: غلات. خرما. تریاک. پنبه. تنباکو و کمی ماهی و اکثر آن‌ها به خارج صادر می‌گردد. صنایع دستی - در بخش بستک عبابافی و در بخش جویم و دهستان خنج گلیم و قالی بافی معمول است به‌علاوه در بندر کنگ و لنگه کرجی‌های شراعی کوچک و متوسط ساخته می‌شود. راه‌ها: ۱ - راه شوسهٔ جهرم - لار - لنگه و بندرعباس (به بندرعباس از تنگ دالان نرسیده به لار). ۲ - راه شوسهٔ بستک - دژکان بندرعباس. ۳ - راه شوسهٔ ساحلی سابق که در زمان رضاشاه پهلوی از بوشهر تا لنگه و بندرعباس امتداد یافت ولی چون تعمیر نشده فعلاً چندان مورد استفاده نیست. به‌علاوه راه‌های فرعی متعدد از طرف اهالی دهستانها ایجاد گردیده که در اغلب اوقات سال قابل عبور کامیون می‌باشد. ایلات و عشایر - ایلات این شهرستان عبارتند از ایلات ترک و عرب که تیره‌های مشروحه در نقاط زیر سکنی دارند.

۱ - از ایلات ترک - تیرهٔ عمله و ایکدر در حوالی خنج و سده. تیرهٔ دولیخانی در درز و سایه بان و کرموستج، تیرهٔ لر و نفر در صحرای باغ. تیرهٔ دوقبائی در هرمود و میرخوند، تیرهٔ جهرمی و کوهکی در پراک و لطفی، تیرهٔ قریش در فداع و خلیلی، تیرهٔ قره زائی در کل و پس بند، تیرهٔ مرگماری در بیدشهر و جویم.

۲ - از ایلات عرب و باصری در جویم و هرم و کاریان و بیدشهر. (فرهنگ جغرافیائی ایران ج ۷). صاحب آنندراج گوید ولایتی از فارس در میان کرمان و ولایت هرمز و به گرمی هوا معروف و از بلاد آنجاست فرک و طارم و زرند و کراش و بلوک سبعه با بندرعباسی قریب است. حکام آنجا را از احفاد گرگین میلاد می‌شمردند و تا زمان شاه عباس صفوی به وراثت حکومت داشتند آخرین ایشان ابراهیم خان لاری بود که در سال هزار و دو هجری اﷲ وردیخان حاکم فارس او را گرفت و بخدمت شاه عباس فرستاد و سلسلهٔ ایشان منقرض شد و صاحب تاریخ عالم آرا نوشته که بعد از فتح لارستان تاجی مرصع و مکلل به درّ و یاقوت موسوم به تاج کیخسروی که به گرگین میلاد داده بود بحضور شاه آوردند و مشهوراست که کیخسرو گاه تقسیم ولایت به امرا چنان‌که فردوسی گفته‌است:(بر سر وجود چنین بیتی در شاهنامه بسیار بحث است)

سپاهان به گودرز کشواد داد

به گرگین میلاد هم لاد داد.

و بعضی گویند لار را لاد نام بوده و به نام او شهرت کرده. واﷲاعلم. (آنندراج).

با مراجعه به کتاب‌های « کتاب فرهنگ آبادی‌ها و مکان‌های مذهبی کشور» و «فرهنگ آبادی‌های ایران ج11» مشخص می‌شود که در کشور ایران، مناطق بسیاری به نام " لار" و سایر واژه‌های مشابه این نام وجود دارند که معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از: لار در فارس / لار در چاه بهار / لار در شهرکرد / لار در بهبهان / لار در زاهدان / لار در تهران،دماوند / لار در زنجان / لار در ساوه / لار در گچساران / لار در مرند و همچنین سه منطقه به نام لارستان در کشور وجود دارد که عبارتند از: لارستان در نیشابور / لارستان در فارس / لارستان در دامغان همچنین مناطقی به نام " لاری" در مشکین شهر /" لاری زاده " در اهواز /" لاری محله " در بابل / " لاری چه " در شهرضا / " لاری جان " و " لارین" در آمل / " لار گان " در اصفحان / " لار سر " در فومن / " لار هنگ " در سبزوار و حتی جزیره‌ای به نام لار هم وجود دارد.

مولانا عیشی شیرازی به این دو بیت هجو مردم لار کرده‌است:

ای محتشمان لار میگک مخورید

با خنجر نقره آب گدمک مخورید

گویید که ماهی آبه چیزی خوب است

چیزی بخورید و بر گه سگ مخورید.

نیز رجوع به لارستان شود.

بناهای تاریخی

از جمله بناهای تاریخی پیش از اسلام در لارستان تمب بت، آتشکدهُ کاریان (کاریان شهرکیست اندر دارابگرد... حدودالعالم)، قلعه اژدها پیکر در لار، آتشکدهُ محلچه در بین راه اصلی لار به شیراز، قلعهُ فرشته جان، قلعه جبرئیل در بنارویه، قلعه ایلود، قلعه کیقباد در جویم، کاروانسراهای واقع در بین جادهُ خنج، کاروان سراهای واقع در بین جادهُ گراش و خنج به فال و فال به سیراف می‌توان نام برد. هم چنین آثار و بقایای جادهُ باستانی عصر ساسانی بین جویم و جهرم و بین فال و اسیر به سیراف، و فیروزآباد به خنج، و خنج به کاریان نیز از آثار باستانی این شهر تاریخی است.
کهن‌ترین بنای تاریخی در شهرستان لارستان کنونی، مربوط به دوران ساسانیان آتشکدهُ کاریان است، که احتمالا یکی از سه آتشکده بزرگ ایرانی در دوران قبل از اسلام در کوست/کوره دارابگرداست و بنا به بسیاری تحقیقات نام آن را به زبان فرس قدیم، احتمالا «آذر فَرَنْبَعْ» گفته‌اند. اکنون بنای این آتشکده به صورت تلی از خاک به نام تمب تشی در نزدیکی روستای کاریان، از توابع بخش جویم به چشم می‌خورد. آگاهی ما از تاریخ لارستان پیش از اسلام بسیار اندک است. بر اساس آنچه دراسطوره‌ها و افسانه‌های قدیم ایران زمین آورده‌اند، گرگین میلاد از پهلوانانِ باستان، بنیانگذار شهری بود که با مشتق‌گیری از نام او احتمالا به لاد شهرت یافت. طبق روایات افسانه‌ای موجود، پس از گرگین میلاد فرزندان آن پهلوان افسانه‌ای، نسل اندر نسل به حکومت این منطقه منصوب شده‌اند و تا سال ۱۰۱۵ ق، حکومت شان زیر لقای شاهان ایران بر جای بوده‌است.

زلزله

زلزله‌های فراوان لار را ویران کرده‌است که از۷۰۰ سال پیش تاکنون در تاریخ ثبت شده‌است. تقریباً هر ۴۵سال یا ۹۰ سال یک بار لار ویران شده‌است. زلزله قبلی در ۴ اردیبهشت ۱۳۳۹ (۲۴ آوریل ۱۹۶۰ میلادی) با ۶٫۷ ریشتر رخداده‌است و ۴۵۰ تن در لار، کشته شدند. لار در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت زیادی برخوردار بوده‌است. عصر قاجاریه را در لار می‌توان آرامش قبل از طوفان نامید. با مرگ فتحعلی خان گراشی حاکم قدرتمند منطقه، خلاء قدرت سیاسی در لار نمایان شد و در نهایت منجر به دعوت از آیت‌الله سید عبدالحسین دزفولی نجفی لاری به لار گردید.

محله‌های قدیمی لار (شهر قدیم)

بخش قدیمی لار موسوم به شهر قدیم، از محله‌های مختلفی تشکیل می‌شده که هم‌اکنون تعدادی از آن‌ها همچنان پابرجا هستند و تعدادی نیز در زلزلهٔ سال ۱۳۳۹ ش. ویران و به تاریخ پیوستند. نام محله‌های لار قدیم از این قرار بوده‌است:
۱. محلهٔ جاشهر (در اثر زلزله ویران شده‌است)
۲. محلهٔ گودو (در اثر زلزله ویران شده‌است)
۳. محلهٔ پاقلعه (در دامنهٔ قلعهٔ اژدها پیکر)
۴. محلهٔ آرد فروشان یا آبفروشان یا آفروشو
۵. محلهٔ پیر غیب
۶. محلهٔ نو
۷. محلهٔ دم گاله
۸. محلهٔ درویشان
۹. محلهٔ سبزکوی
۱۰. محلهٔ قنبرعلی بیگی
۱۱. محلهٔ کوریچان
۱۲. محلهٔ کوهوویه (کووبو)

آب و هوا

موقعیت جغرافیایی

شهرستان لارستان با مساحتی معادل ۱۵۴۶۰ کیلومتر مربع که حدود ۱۳ درصد از مساحت استان را شامل می‌شود در جنوب استان فارس و بین نوار ۵۳ درجه و ۸۷ دقیقه تا ۵۵ درجه ۴۴ دقیقه طول شرقی و ۲۷ درجه و ۲۱ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۲۱ دقیقه عرض شمالی واقع شده‌است. این شهرستان از شمال به شهرستان‌های داراب، جهرم، فیروزآباد از غرب به شهرستان فیروزآباد و کنگان (استان بوشهر) و از جنوب به شهرستان لامرد، گراش و استان هرمزگان محدود می‌باشد. به لحاظ تقسیمات سیاسی شهرستان لار در سال ۱۳۸۹ از تعداد ۶ بخش، ۸ شهر و ۱۳ دهستان برخوردار بوده‌است. شهر لار مرکز این شهرستان می‌باشد. نقاط شهری شهرستان لار نیز عبارت از: اوز، بیرم، بنارویه، جویم، لار، خور، لطیفی و عمادده می‌باشند. ضمن اینکه شهرستان مذکور در این سال، از تعداد ۴۵۹ آبادی شامل ۲۶۰ آبادی دارای سکنه و ۱۹۹ آبادی خالی از سکنه نیز برخوردار بوده‌است.

زبان و مذهب

زبان و گویش ساکنین شهرستان، گویش‌های محلی لارستانی – فارسی می‌باشد. همچنین گویش لارستانی از گویش‌های ایرانی جنوب غربی به‌شمار می‌رود که با زبان فارسی و گویش‌های لری و تاتی هم خانواده است. دین مردم لارستان اسلام، ۶۰٪ جمعیت ساکنین لارستان تشیع و ۴۰٪ اهل سنت می‌باشند.

صنعت

لارستان با دارا بودن چهار شهرک و دو ناحیه صنعتی، بالاترین تعداد آمار شهرک‌ها را در استان فارس به خود اختصاص داده‌است: شهرک صنعتی لار با ۱۱۹ هکتار مساحت، شهرک صنعتی بخش اوز با ۸۳ هکتار، شهرک صنعتی بخش بیرم با ۴۲ هکتار، شهرک صنعتی شهرستان خنج ۹۴ هکتار و دو ناحیه صنعتی حسن‌لری و پشته‌سنگر شهر لار هرکدام با ۱۳ هکتار مساحت و در مجموع ۳۶۴ هکتار فضای صنعتی، آماده ورود سرمایه‌گذاران است. لارستان از حیث تعداد واحدهای واگذاری و فعالیت پس از شهرستان شیراز در رده دوم شهرهای استان فارس قرار دارد: در شهرک صنعتی شهر لار تا به حال ۱۰۷ واگذاری زمین صورت پذیرفته که از این تعداد ۶۰ واحد دارای پروانه بهره‌برداری، ۲۵ واحد نیمه‌فعال و مابقی در حال ساخت یا تعطیل است. شهرک صنعتی بزرگ شهر لار دارای دو فاز ۶۰ هکتاری است.

جاده دسترسی به شهرک صنعتی: این جاده به طول ۵٫۵ کیلومتر از میدان بزرگ امام خمینی (ره) در مرکز شهر لار شروع و به شهرک صنعتی ختم می‌شود.

منابع

• «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وزارت کشور. بازبینی‌شده در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۴. 
• اقتداری، لارستانی، احمد. (لارستان کهن) ج۱. چاپ اول، شرکت انتشارات جهان معاصر، تهران چاپ اول، سال ۱۳۷۱ خورشیدی. ص ۷۹. (به نقل از <Iraneski Yaziki, Moskow>۱۹۴۵)
• -Iraneski Yaziki, Moskow. 1945. A.A.Romaskevitich.
• -کوجی کامیوکا، زبانشناس ژاپنی
• رحمانی، صادق، سیمای لارستان، چاپ اول، مؤسسه فرهنگی همسایه، تابستان۱۳۷۵
• عابدی راد -وثوقی، منوچهر -محمد باقر، تاریخ مفصل لارستان، چاپ اول، مؤسسه فرهنگی همسایه، ۱۳۸۳
• خوشه چین، عبدالهادی، لارشناسی، چاپ هفتم، مؤسسه فرهنگی سایه، پاییز ۱۳۷۵

پیوند به بیرون

• شهرداری لار
• خنج