شهرستان چَرداوُل یکی از شهرستان‌های استان ایلام است که مرکز آن شهر سرابله است. شیروان و چرداول در سال ۱۳۶۰ از شهرستان ایلام جدا شد و در تقسیمات کشوری قبل از ۱۳۶۰ از بخش‌های آن محسوب می‌شد. با جدا شدن شیروان از این شهرستان شیروان به شهرستان سیروان وبقیه شهرستان با نام چرداول نامگذاری شد.

لازم است ذکر شود که نام اصلی این منطقه «چرداور» است که در کوردی به این نام خوانده می‌شود اما در برگردان به زبان فارسی چرداول خوانده می‌شود.

تقسیمات کشوری

این شهرستان دارای ۴ بخش و هفت دهستان است و مرکز شهرستان شهر سرابله است.

• • بخش مرکزی: مرکز آن سرابله است و شامل

یک دهستان به نام آسمان آباد است که مرکز آن دهستان، شهر آسمان آباد است. نقاط شهری: آسمان آباد، سرابله

• • بخش شباب: مرکز آن شهر شباب است و شامل

دو دهستان به نام‌های شباب (به مرکزیت هلسم) و زنجیره (به مرکزیت زنجیره علیا) است. نقاط شهری: شباب

• • بخش زاگرس: مرکز آن شهر بلاوه است و شامل

دو دهستان به نام‌های بیجنوند (به مرکزیت بلاوه) و قلعه (به مرکزیت شله کوش) است. نقاط شهری: بلاوه

• • بخش هلیلان: مرکز آن شهر توحید است و شامل

دو دهستان به نام‌های هلیلان (به مرکزیت کهره) و زردلان (به مرکزیت پیازآباد) است. نقاط شهری: توحید

شهر سرابله

سرابله مرکز شهرستان چرداول است. اکثر جمعیت شهر سرابله را روستائیان مهاجر شهرستان و اهالی روستاه‌های بخش شباب زاگرس وشهر آسمان آباد تشکیل می‌دهد. مطابق تصمیم هیئت دولت در تیرماه ۱۳۹۲ شباب وبیجنوند از توابع این شهرستان به بخش ارتقاء یافت واسم شهرستان به‌طور رسمی به چرداول تغیر یافت. دهستان ریزوند به مرکزیت هلسم ودهستان زنجیره نیز از جمله این تصمیمات اخیر است.

آسمان آباد

آسمان‌آباد شهری است در استان ایلام در غرب ایران. این شهر در بخش مرکزی شهرستان چرداول قرار دارد. آسمان‌آباد از شمال به دهستان گواور از توابع شهرستان گیلان غرب، از غرب به دهستان چله از توابع شهرستان گیلان غرب از جنوب به شهرستان ایوان غرب و از شرق به بخش شباب شهرستان چرداول محدود است.

ب و هوای منطقه معتدل کوهستانی است و متوسط بارش باران در سال‌های پر باران۶۰۰ میلی‌متر است. ارتفاع متوسط شهر از سطح دریا۱۲۰۰ متر است. اطراف منطقه را کوه‌های قلاجه و پیوان از شمال و شمال غرب و کوه‌های کتفیفگ بزرگ و کوچک (گه‌وره و بوچگ) و بانکول از جنوب و جنوب شرق احاطه کرده‌اند.

از آثار باستانی منطقه می‌توان شهر و قلعه گم‌گم واقع در کوه بانکول[۳]. که متعلق به شهر باستانی مهرگان قذق است و همچنین تپه‌های باستانی یا چغا را نام برد.

قبرستان تاریخی کل کل در۴ کیلومتری شمال شهر آسمان آباد واقع شده‌است.[۴]

چاه نفت بانکول که قبل از انقلاب اسلامی توسط آمریکای‌ها حفر شد؛ و به دلیل آنکه میدان نفتی آن ساکن است تاکنون مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌است، ولی در سال‌های آتی ضمن بهره‌برداری از آن به عنوان مخزن گاز نیز استفاده می‌شود.

بخش شباب

شباب منطقه‌ای از شهرستان چرداول است. چرداول در دامنه جنوبی رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد و دارای آب و هوایی کوهستانی است. این منطقه از دو ناحیه کوهستانی و دشت نسبتاً هموار تشکیل شده‌است. در بخش کوهستانی، انبوه درختان بلوط و بادام کوهی، بنه (ون)، کیکم، ارجن و گون دیده می‌شود. مراتع بخش شباب هم در بخش کوهستانی قرار دارد و زمینه مناسبی برای دامپروری سنتی فراهم کرده‌است و به هم دلیل شغل اصلی ساکنان بخش کوهستانی دام پروری است. بخش شباب قابلیت‌های زیادی برای توسعه دارد وبا گسترش و توسعه راه حمیل-ایلام که از مسیر این بخش می‌گذرد آینده چرداول بسیار زیبا و توسعه یافته خواهد بود مردمانی با اصالت که لایق پیشرفت می‌باشند و از دیگربرنامه‌های در دست اقدام برای این بخش سد سازبن وسد چناره است که بحول وقوه الهی کشاورزی چرداول را متحول خواهد کرد، مردمان بخش شباب از ایل باستانی و اصیل ریزوند می‌باشند، ناگفته نماند که تعدادی از مردمان ایلات میسوری و طولابی در بخش شباب زندگی می‌کنند که امروزه به دلیل رابطه سببی و نسبی خود را از ایل ریزه‌وند می‌دانند؛ و دهستان زنجیره از بخش شباب نبز از ایل خزل می‌باشند

دهستان ریزه وند

دهستان ریزوند مربوط به شهرستان چرداول از روستای جوبشیرعلی شروع و به روستای علیمرادخانی ختم می‌شود مرکز دهستان ریزوند روستای هله سم است. دهستان ریزوند محل زندگی بخشی از مردم ایل ریزوند است و به کوردی تکلم می‌کنند. البته لازم است ذکر شود که که قلمرو جدید این دهستان در زمان مرحوم تشمال صیدرضا احمدی، طی توافقی بین ایشان و محمدرحیم خان دارابی، چال زغال واقع در روستای بلاوه خشکه رابعنوان مرز بین ریزوند و بیجنوند تعیین کردند و همچنین طی توافقاتی با کریم خان جمشیدی و کدخدا آلای خان دارابی، چال زغال واقع در روستای باغله به عنوان مرز بین ریزوند و خزل تعیین گردید و علاوه بر آن قلمرو دیگر ریزوند در نسار چرداول، از روستای موشکان تا روستای چمچرو واقع در جنب رودخانه سیمره است که این قلمرو نیز در توافقاتی با ایلات خزل و بیژنوند تعیین شده. لازم است ذکر شود که ایل ریزوند بعنوان یکی از بزرگترین ایلات کورد در غرب کشور به شهرستان چرداول محدود نمی‌شود و در استانهای ایلام، کرمانشاه، همدان و کردستان و بخشی از آنان در استانهای کرد نشین عراق سکونت دارند. در زمان تمرکز ایل در ایلام و پیش از کوچ اجباری آن در زمان قاجار، مرکزیت آن در چرداول بوده‌است.

بخش هلیلان

بخش هلیلان (کردی هولیلان، لکی هولیران که به مانند زبانهای شمالغربی ایران حرف ل به ر تبدیل شده مثال له گل کردی تبدیل به وگرد لکی) یکی از مناطق محروم استان است که در سال‌های اخیر اقداماتی صورت گرفته اما نیاز به تلاش بیشتری است دارای نقاط محروم زردلان است که قبلاً، برای عبور ومرور با مشکل مواجهه بود اما اکنون بهتر شده وتردد به راحتی صورت می‌گیرد. این بخش درگذشته یکی از بخش‌های اصلی کرمانشاه بوده (سرهنری راولینسون ۱۸۱۲) که به صورت بندی به داخل خاک کرمانشاه کشیده شده ولی بعدها از کرمانشاه جدا و ضمیمه پشتکوه ایلام شد بطوریکه اکنون نیم دیگر آن در کرمانشاه قرار دارد. همچنین بیشتر امور اداری و رفت و آمد و اقوام ساکنان این بخش در کرمانشاه است.

جمعیت

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان شیروان و چرداول در سال ۱۳۸۵ برابر با ۷۳۹۷۳ نفر بوده‌است.

زبان

مردم شهرستان چرداول به زبان کردی تکلم می‌کنند.بخش شباب به گویش ریزوندی تکلم می‌کنند. با این حال مردم در بخش هلیلان و دهستان بیجنوند در بخش مرکزی به زبان لکی تکلم می‌کنند.

شهر آسمان آباد

• مردم شهر آسمان آباد به زبان کردی است تکلم می‌کنند مردم آسمان آباد از لحاظ قومی یکی از تیره‌های خزل به نام قُلیوند می‌باشند. ایل خزل دارای چهار تیره اصلی است به نام‌های خیره وند، قلیوند، مرشدوند و شمسی وند که از میان این چهار تیره قلیوندها و شمسی وندها به دلیل همسایگی با حوزه گویش وران ریزه‌وند به این گویش تکلم می‌کنند

طرح‌های توسعه در ۱۳۸۷

طرح‌هایی که در سال ۱۳۸۷/۲۰۰۸ در این شهرستان به بهره‌برداری رسیدند عبارتند از: راهسازی مسیر حمیل از بانکول به سرابله به طول ۱۲ کیلومتر و روکش آسفالت مسیرهای سرابله، به پل سیره به طول ۱۲ کیلومتر و سرابله - لومار به طول ۱۰ کیلومتر، حفاظت از حریم چاه وارگه جانجان، افتتاح چاه آهکی مجتمع بیجوند و چاه آهکی چم جنگل، افتتاح کتابخانه عمومی آسمان‌آباد، کتابخانه لومار، مدرسه ابتدایی قدس سامان، مدرسه معلم درویشیان، مدرسه شهید محمدعلی دوستی و رمیان، مدرسه عقب علی‌مدد، دبیرستان هشت‌کلاسه لومار، سالن ورزشی هلیلان و لومار، دبستان و کلاسه بانلکان هلیلان، دبستان دو کلاسه باغله هلیلان و شیروان و شش طرح پروار بندی گوساله.

منابع

جستارهای وابسته

• فهرست شهرستان‌های ایران